I.T.I. Course G.C.V.T. (ગુજરાત કાઉન્સિલ ઑફ વોકેશનલ ટ્રેનિંગ)

I.T.I. G.C.V.T.(ગુજરાત કાઉન્સિલ ઑફ વોકેશનલ ટ્રેનિંગ) 

    ગુજરાત કાઉન્સિલ ઑફ વોકેશનલ ટ્રેનિંગ (GCVT) એ ગુજરાત સરકાર હેઠળ કાર્યરત એક સંસ્થા છે જે રાજ્યના યુવાનોને વિવિધ વ્યવસાયોમાં કુશળ બનાવવા માટે તાલીમ કાર્યક્રમો ચલાવે છે. આ તાલીમ મુખ્યત્વે ઔદ્યોગિક તાલીમ સંસ્થાઓ (ITIs) દ્વારા આપવામાં આવે છે. GCVT ના અભ્યાસક્રમોનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય વિદ્યાર્થીઓને ઉદ્યોગની માંગને અનુરૂપ કૌશલ્યો પ્રદાન કરવાનો અને તેમને સ્વરોજગાર અથવા નોકરી માટે તૈયાર કરવાનો છે.

    GCVT દ્વારા ઓફર કરવામાં આવતા વ્યવસાયોને મુખ્યત્વે લાંબા ગાળાના (Long-Term) અને ટૂંકા ગાળાના (Short-Term) એમ બે શ્રેણીઓમાં વિભાજિત કરી શકાય છે.

GCVT લાંબા ગાળાના વ્યવસાયો (ITI Trades)

    આ અભ્યાસક્રમો સામાન્ય રીતે 1 કે 2 વર્ષના હોય છે અને તે ITI માં ચલાવવામાં આવે છે. આ અભ્યાસક્રમો પૂર્ણ કર્યા પછી વિદ્યાર્થીઓને પ્રમાણપત્ર મળે છે. કેટલાક મુખ્ય લાંબા ગાળાના વ્યવસાયોની વિગતવાર માહિતી:

* ઇલેક્ટ્રિશિયન (Electrician)

• સમયગાળો: 2 વર્ષ
• લાયકાત: ધોરણ 10 પાસ
• વિગત: આ ટ્રેડમાં ઇલેક્ટ્રિકલ વાયરિંગ, ઇલેક્ટ્રિકલ મશીનરી (મોટર્સ, જનરેટર, ટ્રાન્સફોર્મર) નું સમારકામ અને જાળવણી, ઇલેક્ટ્રિકલ સર્કિટ ડિઝાઇન અને ઇન્સ્ટોલેશન, પાવર ડિસ્ટ્રિબ્યુશન સિસ્ટમ્સ વગેરે શીખવવામાં આવે છે. સલામતીના નિયમો અને ઇલેક્ટ્રિકલ કોડ્સનું જ્ઞાન પણ આપવામાં આવે છે.
• રોજગાર: ઇલેક્ટ્રિશિયન, ઇલેક્ટ્રિકલ ટેકનિશિયન, વાયરમેન, ઇન્ડસ્ટ્રિયલ ઇલેક્ટ્રિશિયન, સ્વરોજગાર

* ફિટર (Fitter)

• સમયગાળો: 2 વર્ષ
• લાયકાત: ધોરણ 10 પાસ
• વિગત: આ ટ્રેડમાં મશીનના ભાગોને ફીટ કરવા, એસેમ્બલ કરવા, વેલ્ડિંગ, મશીનિંગ (લેથ, ડ્રિલિંગ), માપ લેવા અને માપવાના સાધનોનો ઉપયોગ, અને વિવિધ મિકેનિકલ કાર્યો શીખવવામાં આવે છે.
• રોજગાર: ફિટર, મશીન ઓપરેટર, ટેકનિશિયન, પ્લાન્ટ મેઇન્ટેનન્સ વર્કર.

* મિકેનિક ડીઝલ (Mechanic Diesel)

• સમયગાળો: 1 વર્ષ
• લાયકાત: ધોરણ 8 પાસ
• વિગત: આ ટ્રેડમાં ડીઝલ એન્જિનની રચના, કાર્યપ્રણાલી, સમારકામ, જાળવણી, ટ્રબલશૂટિંગ અને સર્વિસિંગ શીખવવામાં આવે છે. વાહન રીપેરિંગ અને ઓટોમોબાઈલ ઉદ્યોગ માટે ઉપયોગી.
• રોજગાર: ડીઝલ મિકેનિક, ઓટોમોબાઇલ ટેકનિશિયન, હેવી વ્હીકલ મિકેનિક.

* વેલ્ડર (Welder)

• સમયગાળો: 1 વર્ષ
• લાયકાત: ધોરણ 8 પાસ
• વિગત: વિવિધ પ્રકારના વેલ્ડિંગ (આર્ક, MIG, TIG, ગેસ વેલ્ડિંગ) ની તકનીકો, ધાતુના પ્રકારો, વેલ્ડિંગ સલામતી અને ગુણવત્તા નિયંત્રણ શીખવવામાં આવે છે.
• રોજગાર: વેલ્ડર, ફેબ્રિકેટર, સ્ટ્રક્ચરલ વેલ્ડર.

* કોમ્પ્યુટર ઓપરેટર અને પ્રોગ્રામિંગ આસિસ્ટન્ટ (Computer Operator and Programming Assistant - COPA)

• સમયગાળો: 1 વર્ષ
• લાયકાત: ધોરણ 10 પાસ
• વિગત: આ ટ્રેડમાં કોમ્પ્યુટરના મૂળભૂત સિદ્ધાંતો, ઓપરેટિંગ સિસ્ટમ, MS Office (Word, Excel, PowerPoint), ડેટા એન્ટ્રી, ઇન્ટરનેટ, વેબ ડિઝાઇનિંગના મૂળભૂત ખ્યાલો અને પ્રોગ્રામિંગ ભાષાઓ (જેમ કે C, C++) નું પ્રારંભિક જ્ઞાન આપવામાં આવે છે.
• રોજગાર: ડેટા એન્ટ્રી ઓપરેટર, કોમ્પ્યુટર ઓપરેટર, ઓફિસ આસિસ્ટન્ટ, વેબ ડેવલપર (પ્રારંભિક સ્તર).

* ડ્રેસ મેકિંગ (Dress Making)

• સમયગાળો: 1 વર્ષ
• લાયકાત: ધોરણ 8 પાસ
• વિગત: કપડાં સીવવા, કાપવા, પેટર્ન બનાવવા, ડ્રેસ ડિઝાઇનિંગના મૂળભૂત સિદ્ધાંતો, ટેક્સટાઈલ વિશે માહિતી અને વિવિધ પ્રકારના મશીનોનો ઉપયોગ શીખવવામાં આવે છે.
• રોજગાર: ડ્રેસ મેકર, દરજી, ટેલર, ડિઝાઇનર આસિસ્ટન્ટ, સ્વરોજગાર.

* વાયરમેન (Wireman)

• સમયગાળો: 2 વર્ષ
• લાયકાત: ધોરણ 8 પાસ
• વિગત: ઇલેક્ટ્રિકલ વાયરિંગ, ઇલેક્ટ્રિકલ સર્કિટ્સ, ઘરેલું અને ઔદ્યોગિક વાયરિંગ, ઇલેક્ટ્રિકલ ઉપકરણોનું જોડાણ અને જાળવણી શીખવવામાં આવે છે. ઇલેક્ટ્રિશિયનથી થોડો ઓછો વ્યાપક કોર્સ.
• રોજગાર: વાયરમેન, ઇલેક્ટ્રિકલ ઇન્સ્ટોલર.

* ઇલેક્ટ્રોનિક્સ મિકેનિક (Electronics Mechanic)

• સમયગાળો: 2 વર્ષ
• લાયકાત: ધોરણ 10 પાસ
• વિગત: ઇલેક્ટ્રોનિક ઘટકો, સર્કિટ્સ, ટેલિવિઝન, રેડિયો, મોબાઇલ ફોન અને અન્ય ઇલેક્ટ્રોનિક ઉપકરણોના રિપેરિંગ, જાળવણી અને ટ્રબલશૂટિંગ શીખવવામાં આવે છે.
• રોજગાર: ઇલેક્ટ્રોનિક્સ ટેકનિશિયન, રીપેરિંગ એન્જિનિયર (જુનિયર).

* ડ્રાફ્ટ્સમેન મિકેનિકલ (Draughtsman Mechanical)

• સમયગાળો: 2 વર્ષ
• લાયકાત: ધોરણ 10 પાસ
• વિગત: યાંત્રિક ભાગો અને મશીનોના ડ્રોઇંગ અને ડિઝાઇન બનાવવા, CAD (કોમ્પ્યુટર એઇડેડ ડિઝાઇન) સોફ્ટવેરનો ઉપયોગ, ટેકનિકલ ડ્રોઇંગના નિયમો અને માપ શીખવવામાં આવે છે.
• રોજગાર: ડ્રાફ્ટ્સમેન, CAD ઓપરેટર.

* હેલ્થ સેનિટરી ઇન્સ્પેક્ટર (Health Sanitary Inspector)

• સમયગાળો: 1 વર્ષ
• લાયકાત: ધોરણ 10 પાસ
• વિગત: જાહેર આરોગ્ય, સ્વચ્છતા, કચરાનો નિકાલ, રોગ નિયંત્રણ, પર્યાવરણીય સ્વચ્છતા અને સંબંધિત કાયદાઓ વિશે શીખવવામાં આવે છે.
• રોજગાર: સેનિટરી ઇન્સ્પેક્ટર, હેલ્થ વર્કર.

* સ્ટેનો કમ કોમ્પ્યુટર ગુજરાતી (Steno Cum Computer Gujarati)

• સમયગાળો: 1 વર્ષ
• લાયકાત: ધોરણ 10 પાસ
• વિગત: ગુજરાતી શોર્ટહેન્ડ (લઘુલિપિ), ગુજરાતી ટાઈપિંગ, કોમ્પ્યુટરના મૂળભૂત કાર્યો, MS Office, ડેટા એન્ટ્રી અને ઓફિસ મેનેજમેન્ટની કુશળતા શીખવવામાં આવે છે.
• રોજગાર: સ્ટેનોગ્રાફર, ડેટા એન્ટ્રી ઓપરેટર, ક્લાર્ક, ઓફિસ આસિસ્ટન્ટ.

GCVT ટૂંકા ગાળાના વ્યવસાયો (Short-Term Courses)

    આ અભ્યાસક્રમોનો સમયગાળો ઓછો હોય છે (સામાન્ય રીતે 30 કલાકથી 420 કલાક સુધી) અને તે ચોક્કસ કૌશલ્ય શીખવવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે. આ અભ્યાસક્રમો વિવિધ ITI અને કૌશલ્ય વિકાસ કેન્દ્રો દ્વારા ઓફર કરવામાં આવે છે. કેટલાક ઉદાહરણો:

* TALLY 9.0 / TALLY Prime: એકાઉન્ટિંગ સોફ્ટવેરનો ઉપયોગ કરીને હિસાબ-કિતાબ, GST, નાણાકીય વ્યવસ્થાપન શીખવવામાં આવે છે.

* Assistant Plumber: પ્લમ્બિંગના મૂળભૂત સિદ્ધાંતો, પાઇપ ફિટિંગ, પાણીના નળનું સમારકામ, ડ્રેનેજ સિસ્ટમ વગેરે શીખવવામાં આવે છે.

* Basic Beauty & Hair Dressing: વાળ કાપવા, વિવિધ હેરસ્ટાઇલ, ત્વચાની સંભાળ, મેકઅપના મૂળભૂત સિદ્ધાંતો શીખવવામાં આવે છે.

* Basic Electrical Training: ઇલેક્ટ્રિકલના પાયાના ખ્યાલો, ઘરેલું વાયરિંગ, નાના ઉપકરણોનું સમારકામ.

* Cooking: વિવિધ પ્રકારની રસોઈ પદ્ધતિઓ, ભારતીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય વાનગીઓ, સ્વચ્છતા અને ખોરાક સુરક્ષા.

* Sewing (સિલાઈ): કપડાં સીવવાના મૂળભૂત ટેકનિક્સ, મશીનનો ઉપયોગ, નાના કપડાં બનાવતા શીખવવામાં આવે છે.

* Machine Embroidery Operator: મશીન દ્વારા ભરતકામ કરવાની ટેકનિક, વિવિધ ડિઝાઇન અને મશીનનું સંચાલન.

* Make Up Artist: પ્રોફેશનલ મેકઅપની ટેકનિક્સ, ત્વચાના પ્રકારો, પ્રસંગોચિત મેકઅપ.

* Mushroom Cultivation: મશરૂમ ઉગાડવાની પદ્ધતિઓ, ખેતીની તકનીકો અને વ્યવસ્થાપન.

મહત્વપૂર્ણ નોંધ:

* GCVT vs. NCVT: GCVT દ્વારા પ્રમાણિત અભ્યાસક્રમો મુખ્યત્વે ગુજરાત રાજ્યમાં નોકરી અને માન્યતા માટે યોગ્ય છે. જ્યારે NCVT (National Council for Vocational Training) દ્વારા પ્રમાણિત અભ્યાસક્રમો સમગ્ર ભારતમાં માન્ય હોય છે. ITI માં ઘણા ટ્રેડ્સ NCVT સાથે પણ સંલગ્ન હોય છે, જે વિદ્યાર્થીઓને વ્યાપક તકો પૂરી પાડે છે.

* લાયકાત અને સમયગાળો: ઉપરોક્ત યાદી ફક્ત ઉદાહરણરૂપ છે. દરેક કોર્સની ચોક્કસ લાયકાત, સમયગાળો, અને અભ્યાસક્રમ ITI અને GCVT દ્વારા સમયાંતરે બદલાઈ શકે છે.

* પ્રવેશ પ્રક્રિયા: સામાન્ય રીતે, ધોરણ 8 પાસ અથવા ધોરણ 10 પાસ પછી ITI માં પ્રવેશ માટે ઓનલાઈન અરજી કરવી પડે છે. મેરિટના આધારે પ્રવેશ આપવામાં આવે છે.

    વધુ વિગતવાર અને અદ્યતન માહિતી માટે, ગુજરાત સરકારના રોજગાર અને તાલીમ નિયામકશ્રીની સત્તાવાર વેબસાઇટ (Directorate of Employment & Training, Gujarat) અથવા નજીકની ITI નો સંપર્ક કરવો શ્રેષ્ઠ રહેશે.