ધોરણ 10 પછી શું ? સાયન્સ , કોમર્સ , આર્ટસ, ડિપ્લોમા કે ITI શું કરવું જોઈએ ?
ધોરણ
10 પૂરું કરવું એ દરેક વિદ્યાર્થીના જીવનનો એક મહત્ત્વનો નિર્ણય છે. આ એ સમય
છે જ્યારે તમારે તમારા ભવિષ્યનો પાયો નાખવાનો હોય છે. ઘણા વિદ્યાર્થીઓ
મૂંઝવણમાં હોય છે કે 10 પાસ પછી કયો પ્રવાહ પસંદ કરવો ?, કયો અભ્યાસક્રમ લેવો ?,
અને કઈ દિશામાં આગળ વધવું ?. વગેરે જેવા પ્નરશ્નો હોય છે પરંતુ ચિંતા ના કરો! આ બ્લોગ ધોરણ 10 પછી શું ? પોસ્ટમાં, આપણે ગુજરાતમાં
ધોરણ 10 પછી ઉપલબ્ધ વિવિધ અભ્યાસક્રમો, તેમની વિગતો, પ્રવેશ પ્રક્રિયા, ફી,
અને ભવિષ્યમાં તેની ઉપયોગીતા વિશે વિગતવાર ચર્ચા કરીશું.
ધોરણ 10 પછીના મુખ્ય અભ્યાસક્રમો: તમારી પસંદગી અને રુચિ મુજબ!
ધોરણ 10 પછી મુખ્યત્વે ત્રણ રસ્તાઓ ખુલ્લા થાય છે:
ધોરણ 10 પછી મુખ્યત્વે ત્રણ રસ્તાઓ ખુલ્લા થાય છે:
- ઉચ્ચતર માધ્યમિક શિક્ષણ (ધોરણ 11 અને 12): આ સૌથી સામાન્ય વિકલ્પ છે, જ્યાં તમારી રુચિ પ્રમાણે વિજ્ઞાન, વાણિજ્ય અથવા સામાન્ય પ્રવાહ પસંદ કરી શકો છો.
- ડિપ્લોમા અભ્યાસક્રમો: આ એવા અભ્યાસક્રમો છે જે તમને ચોક્કસ વ્યવસાયિક કૌશલ્યો શીખવીને સીધા નોકરી માટે તૈયાર કરે છે.
- ITI (ઔદ્યોગિક તાલીમ સંસ્થા) અભ્યાસક્રમો: આ ટૂંકા ગાળાના વ્યવસાયલક્ષી અભ્યાસક્રમો છે જે તમને ચોક્કસ ઉદ્યોગ માટે કુશળ કારીગરો તૈયાર કરે છે.
ચાલો તો પછી આપણે આ દરેક વિકલ્પને વિગતવાર સમજીએ:
1. ઉચ્ચતર માધ્યમિક શિક્ષણ (ધોરણ 11 અને 12)
આ અભ્યાસક્રમ તમને યુનિવર્સિટી કક્ષાના ઉચ્ચ શિક્ષણ માટેનો પાયો પૂરો પાડે છે. અભ્યાસનો સમયગાળો: 2 વર્ષ (ધોરણ 11 અને ધોરણ 12)
પ્રવેશ પ્રક્રિયા: ધોરણ 10ના બોર્ડના પરિણામ (માર્ક્સ) ના આધારે શાળામાં સીધો પ્રવેશ મળે છે. કેટલીક પ્રતિષ્ઠિત શાળાઓ પોતાની પ્રવેશ પરીક્ષા અથવા ઇન્ટરવ્યુ પણ લઈ શકે છે.
ફી:
અહીં ત્રણ મુખ્ય પ્રવાહો છે:
પ્રવેશ પ્રક્રિયા: ધોરણ 10ના બોર્ડના પરિણામ (માર્ક્સ) ના આધારે શાળામાં સીધો પ્રવેશ મળે છે. કેટલીક પ્રતિષ્ઠિત શાળાઓ પોતાની પ્રવેશ પરીક્ષા અથવા ઇન્ટરવ્યુ પણ લઈ શકે છે.
ફી:
- સરકારી શાળાઓ: સામાન્ય રીતે બહુ ઓછી અથવા નજીવી (વાર્ષિક ₹500 થી ₹5,000).
- ખાનગી શાળાઓ: વાર્ષિક ₹10,000 થી ₹1,00,000 કે તેથી વધુ (શાળાની પ્રતિષ્ઠા, સુવિધાઓ અને શહેર મુજબ બદલાય છે).
અહીં ત્રણ મુખ્ય પ્રવાહો છે:
A. વિજ્ઞાન પ્રવાહ (Science Stream):
- વિષયો: જેમાં ભૌતિક વિજ્ઞાન (Physics), રસાયણ વિજ્ઞાન (Chemistry), ગણિત (Mathematics) – PCM અથવા ભૌતિક વિજ્ઞાન, રસાયણ વિજ્ઞાન, જીવવિજ્ઞાન (Biology) – PCB. કેટલાક વિદ્યાર્થીઓ PCMB (ગણિત અને જીવવિજ્ઞાન બંને) પણ પસંદ કરે છે.
- વધું માહિતી માટે અહિં ક્લિક કરો.
- PCM પછી: એન્જિનિયરિંગ (B.E./B.Tech.), આર્કિટેક્ચર (B.Arch.), કમ્પ્યુટર એપ્લિકેશન્સ (BCA), વિજ્ઞાનમાં સ્નાતક (B.Sc.) જેવા અભ્યાસક્રમોમાં પ્રવેશ માટે તમે પાત્ર બનો છો.
- PCB પછી: મેડિકલ (MBBS), ડેન્ટલ (BDS), આયુર્વેદ (BAMS), હોમિયોપેથી (BHMS), ફિઝિયોથેરાપી (BPT), નર્સિંગ (B.Sc. Nursing), ફાર્મસી (B.Pharm.) જેવા આરોગ્ય સંબંધિત અભ્યાસક્રમોમાં પ્રવેશ માટે પાત્ર બને છે.
- PCMB પછી: બંને ક્ષેત્રોમાં વિકલ્પો ખુલ્લા રહે છે.
B. વાણિજ્ય પ્રવાહ (Commerce Stream):
- વિષયો: આંકડાશાસ્ત્ર (Statistics), અર્થશાસ્ત્ર (Economics), એકાઉન્ટન્સી (Accountancy), વાણિજ્ય વ્યવસ્થા અને સંચાલન (Business Studies and Management).
- વધું માહિતી માટે અહિં ક્લિક કરો.
ભવિષ્યમાં ઉપયોગીતા:
- B.Com. (બેચલર ઓફ કોમર્સ), BBA (બેચલર ઓફ બિઝનેસ એડમિનિસ્ટ્રેશન), BMS (બેચલર ઓફ મેનેજમેન્ટ સ્ટડીઝ) જેવા સ્નાતક અભ્યાસક્રમોમાં પ્રવેશ.
- CA (ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટ), CS (કંપની સેક્રેટરી), CMA (કોસ્ટ મેનેજમેન્ટ એકાઉન્ટન્ટ) જેવી વ્યાવસાયિક ડિગ્રીઓ માટેનો પાયો.
- બેંકિંગ, ફાઇનાન્સ, માર્કેટિંગ, એકાઉન્ટિંગ, મેનેજમેન્ટ જેવા ક્ષેત્રોમાં કારકિર્દી મળે.
C. સામાન્ય પ્રવાહ / કલા પ્રવાહ (General Stream / Arts Stream):
- વિષયો: ઇતિહાસ (History), ભૂગોળ (Geography), ગુજરાતી, હિન્દી, અંગ્રેજી સાહિત્ય, મનોવિજ્ઞાન (Psychology), સમાજશાસ્ત્ર (Sociology), રાજ્યશાસ્ત્ર (Political Science) વગેરે જેવાં વિષયો પસંદ કરી શકો છો.
- વધું માહિતી માટે અહિં ક્લિક કરો.
- B.A. (બેચલર ઓફ આર્ટસ) જેવા સ્નાતક અભ્યાસક્રમોમાં પ્રવેશ મેળવી શકાય
- શિક્ષણ (B.Ed. પછી), પત્રકારત્વ, કાયદો (LLB), સામાજિક કાર્ય, સરકારી સેવાઓ (સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષાઓ દ્વારા) જેવા ક્ષેત્રોમાં કારકિર્દી બનાવી શકો.
ગુજરાતની સંસ્થાઓ (ધોરણ 11-12 માટે):
ગુજરાતમાં લગભગ દરેક શહેરમાં અને ગામડામાં સરકારી અને ખાનગી ઉચ્ચતર માધ્યમિક શાળાઓ હોય છે. તમે તમારા વિસ્તારની શાળાઓ વિશે માહિતી સ્થાનિક શિક્ષણ બોર્ડ (Gujarat Secondary and Higher Secondary Education Board - GSHSEB) ની વેબસાઇટ પરથી અથવા સીધી શાળાઓનો સંપર્ક કરીને મેળવી શકો છો.તેની વેબસાઈટમાં નીચે આપેલી છે . જેનાં પર ક્લિક કરીને માહિતી મેળવી શકો છો.
- ગુજરાત માધ્યમિક અને ઉચ્ચતર માધ્યમિક શિક્ષણ બોર્ડ (GSHSEB): https://www.gseb.org/
2. ડિપ્લોમા અભ્યાસક્રમો
આ અભ્યાસક્રમો વિદ્યાર્થીઓને ચોક્કસ ઉદ્યોગમાં સીધી નોકરી મેળવવા માટે જરૂરી તકનીકી કૌશલ્યો પ્રદાન કરે છે. ધોરણ 10 પછી ડિપ્લોમા એન્જિનિયરિંગ સૌથી લોકપ્રિય વિકલ્પ છે.- અભ્યાસનો સમયગાળો: 3 વર્ષ
- પ્રવેશ પ્રક્રિયા: ધોરણ 10ના બોર્ડના પરિણામ (માર્ક્સ) ના આધારે મેરિટ લિસ્ટ બને છે અને તે મુજબ પ્રવેશ મળે છે. ગુજરાતમાં, એડમિશન કમિટી ફોર પ્રોફેશનલ ડિપ્લોમા કોર્સિસ (ACPDPC) આ પ્રક્રિયાનું સંચાલન કરે છે.
- વધું માહિતી માટે અહિં ક્લિક કરો.
- સરકારી પોલિટેકનિક કોલેજો: વાર્ષિક ₹5,000 થી ₹20,000.
- ખાનગી પોલિટેકનિક કોલેજો: વાર્ષિક ₹30,000 થી ₹70,000.
- બાયોમેડિકલ એન્જિનિયરિંગ (Diploma in Biomedical Engineering)
- ડિપ્લોમા ઇન માઇનિંગ એન્જિનિયરિંગ (Diploma in Mining Engineering)
- ડિપ્લોમા ઇન સિરામિક એન્જિનિયરિંગ (Diploma in Ceramic Engineering)
- ડિપ્લોમા ઇન પ્રિન્ટિંગ ટેકનોલોજી (Diploma in Printing Technology)
- ડિપ્લોમા ઇન આર્કિટેક્ચરલ આસિસ્ટન્ટશીપ (Diploma in Architectural Assistantship)
- ડિપ્લોમા ઇન હોસ્પિટાલિટી મેનેજમેન્ટ (Diploma in Hospitality Management) (આ ડિપ્લોમા એન્જિનિયરિંગ સિ
- ડિપ્લોમા ઇન મિકેનિકલ એન્જિનિયરિંગ (Diploma in Mechanical Engineering)
- ડિપ્લોમા ઇન સિવિલ એન્જિનિયરિંગ (Diploma in Civil Engineering
- ડિપ્લોમા ઇન ઇલેક્ટ્રિકલ એન્જિનિયરિંગ (Diploma in Electrical Engineering)
- ડિપ્લોમા ઇન કમ્પ્યુટર એન્જિનિયરિંગ (Diploma in Computer Engineering)
- ડિપ્લોમા ઇન ઇલેક્ટ્રોનિક્સ એન્ડ કોમ્યુનિકેશન એન્જિનિયરિંગ (Diploma in Electronics & Communication Engineering)
- ડિપ્લોમા ઇન ઓટોમોબાઇલ એન્જિનિયરિંગ (Diploma in Automobile Engineering)
- ડિપ્લોમા ઇન કેમિકલ એન્જિનિયરિંગ (Diploma in Chemical Engineering)
- ડિપ્લોમા ઇન ઇન્ફોર્મેશન ટેકનોલોજી (Diploma in Information Technology)
- ડિપ્લોમા ઇન ટેક્સટાઇલ એન્જિનિયરિંગ (Diploma in Textile Engineering)
- ડિપ્લોમા ઇન એગ્રીકલ્ચરલ એન્જિનિયરિંગ (Diploma in Agricultural Engineering)
- ડિપ્લોમા ઇન
- વાયના વિકલ્પોમાં પણ ઉપલબ્ધ હોય છે)
- ડિપ્લોમા ઇન ફાર્મસી (Diploma in Pharmacy - D.Pharm):
- અભ્યાસનો સમયગાળો: 2 વર્ષ
- પ્રક્રિવેશ પ્રયા: ધોરણ 10 અથવા 12 વિજ્ઞાન પ્રવાહના ગુણના આધારે.
- ભવિષ્યમાં ઉપયોગીતા: મેડિકલ સ્ટોર ખોલવા અથવા ફાર્મસી સંબંધિત નોકરીઓ માટે.
ડિપ્લોમા કર્યા પછી તમે સીધા જુનિયર એન્જિનિયર, ટેકનિશિયન, સુપરવાઇઝર જેવી ભૂમિકાઓમાં નોકરી મેળવી શકો છો. આ ઉપરાંત, તમે ડિપ્લોમા પછી સીધા એન્જિનિયરિંગ ડિગ્રી (B.E./B.Tech.) ના બીજા વર્ષમાં (લેટરલ એન્ટ્રી દ્વારા) પ્રવેશ મેળવી શકો છો, જેનાથી તમારો એક વર્ષનો સમય બચે છે.
ગુજરાતની સંસ્થાઓ (ડિપ્લોમા માટે):
- એડમિશન કમિટી ફોર પ્રોફેશનલ ડિપ્લોમા કોર્સિસ (ACPDPC):
- આ વેબસાઇટ પર ગુજરાતની તમામ સરકારી અને ખાનગી પોલિટેકનિક કોલેજોની યાદી, બેઠકો, ફી, અને પ્રવેશ પ્રક્રિયા વિશેની માહિતી મળી રહેશે.
કેટલાક અગ્રણી સરકારી પોલિટેકનિક કોલેજો:
- સર ભોગીલાલ લહેરચંદ ગાંધી ગવર્નમેન્ટ પોલિટેકનિક, અમદાવાદ
- મહારાજા સયાજીરાવ યુનિવર્સિટી, પોલિટેકનિક, વડોદરા (M.S. University Polytechnic, Vadodara)
- ગવર્નમેન્ટ પોલિટેકનિક, રાજકોટ
- ગવર્નમેન્ટ પોલિટેકનિક, સુરત
- ગવર્નમેન્ટ પોલિટેકનિક, ગાંધીનગર
- ડિપ્લોમા કોર્સિસ ઓફ પારુલ યુનિવર્સિટી, વડોદરા
- ચરોતર યુનિવર્સિટી ઓફ સાયન્સ એન્ડ ટેકનોલોજી (CHARUSAT) ના ડિપ્લોમા કોર્સિસ, આણંદ
- ગણપત યુનિવર્સિટી, ખેરવા (Ganpat University, Kherva) ના ડિપ્લોમા કોર્સિસ
3. ITI (ઔદ્યોગિક તાલીમ સંસ્થા) અભ્યાસક્રમો
ITI ટ્રેડ વિદ્યાર્થીઓને ટૂંકા ગાળામાં ચોક્કસ વ્યવસાય માટે તૈયાર કરે છે.વ્યવસાયો / અભ્યાસક્રમનો પ્રકાર:-
- એન.સી.વી.ટી. પેટર્નના વ્યવસાયો વિગતે માહિતી માટે અહીં ક્લિક કરો
- જી.સી.વી.ટી. પેટર્નના વ્યવસાયો વિગતે માહિતી માટે અહીં ક્લિક કરો
- દિવ્યાંગ ઉમેદવારો માટેના અભ્યાસક્રમો વિગતે માહિતી માટે અહીં ક્લિક કરો
- અભ્યાસનો સમયગાળો: 6 મહિના થી 2 વર્ષ (ટ્રેડ મુજબ)
- પ્રવેશ પ્રક્રિયા: ધોરણ 10ના પરિણામના આધારે અથવા કેટલીકવાર ધોરણ 8 પાસ પછી પણ અમુક ટ્રેડમાં પ્રવેશ મળે છે. ઓનલાઈન અરજી કરવાની હોય છે અને મેરિટના આધારે પ્રવેશ મળે છે.
- સરકારી ITI: બહુ ઓછી અથવા નજીવી (વાર્ષિક ₹500 થી ₹5,000).
- ખાનગી ITI: વાર્ષિક ₹10,000 થી ₹50,000.
મુખ્ય ITI ટ્રેડ્સ (વ્યવસાયો):
- ફિટર (Fitter)
- ઇલેક્ટ્રિશિયન (Electrician)
- વેલ્ડર (Welder)
- વાયરમેન (Wireman)
- પ્લમ્બર (Plumber)
- મેકેનિક ડીઝલ (Mechanic Diesel)
- મોટર મિકેનિક વ્હીકલ (Motor Mechanic Vehicle - MMV)
- કમ્પ્યુટર ઓપરેટર એન્ડ પ્રોગ્રામિંગ આસિસ્ટન્ટ (COPA)
- ડ્રાફ્ટ્સમેન (સિવિલ/મિકેનિકલ)
- ટર્નર (Turner)
- મશીનિસ્ટ (Machinist)
- રીફ્રિજરેશન એન્ડ એર કન્ડિશનિંગ (RAC) મિકેનિક
- સ્ટેનોગ્રાફર એન્ડ સેક્રેટરિયલ આસિસ્ટન્ટ
- બ્યુટી કલ્ચર એન્ડ હેરડ્રેસિંગ
- ફેશન ડિઝાઇન ટેકનોલોજી
ભવિષ્યમાં ઉપયોગીતા:
ITI કર્યા પછી તમે વિવિધ ઉદ્યોગોમાં કુશળ કારીગર તરીકે સીધી નોકરી મેળવી શકો છો. ઉત્પાદન એકમો, સર્વિસ સેન્ટરો, સરકારી વિભાગો, અને ખાનગી કંપનીઓમાં નોકરીની તકો ઉપલબ્ધ છે. કેટલાક વિદ્યાર્થીઓ ITI પછી એપ્રેન્ટિસશીપ કરીને વધુ અનુભવ મેળવે છે. ITI પછી ડિપ્લોમા અભ્યાસક્રમમાં પણ લેટરલ એન્ટ્રી મેળવી શકાય છે.
ગુજરાતની સંસ્થાઓ (ITI માટે):
- નિયામક, રોજગાર અને તાલીમ, ગુજરાત રાજ્ય (Directorate of Employment and Training, Gujarat State):
- વેબસાઇટ: https://talimrojgar.gujarat.gov.in/
- આ વેબસાઇટ પર ગુજરાતના તમામ સરકારી અને ખાનગી ITI ની યાદી, ઉપલબ્ધ ટ્રેડ્સ, પ્રવેશ પ્રક્રિયા, અને સંબંધિત માહિતી મળી રહેશે.
તમારી કારકિર્દી માટે યોગ્ય પસંદગી કેવી રીતે કરવી?
ધોરણ 10 પછી શું કરવું તે નક્કી કરતી વખતે, નીચેના મુદ્દાઓ ધ્યાનમાં લો:
- તમારી રુચિ: તમને કયા વિષયમાં રસ છે? કઈ પ્રવૃત્તિઓ કરવી ગમે છે? તમારી રુચિ મુજબનો પ્રવાહ અથવા અભ્યાસક્રમ પસંદ કરવાથી તમે તેમાં વધુ સારું પ્રદર્શન કરી શકશો.
- તમારી ક્ષમતાઓ: તમે કયા વિષયમાં સારા છો? તમારી શૈક્ષણિક ક્ષમતાઓ કઈ દિશામાં છે?
- ભવિષ્યની કારકિર્દી: તમે ભવિષ્યમાં શું બનવા માંગો છો? ડોક્ટર, એન્જિનિયર, શિક્ષક, વેપારી, સરકારી નોકરિયાત, કે ટેકનિશિયન?
- માતા-પિતા અને શિક્ષકોની સલાહ: તમારા માતા-પિતા, મોટા ભાઈ-બહેન, અને શિક્ષકો સાથે વાત કરો. તેઓ તમને યોગ્ય માર્ગદર્શન આપી શકે છે.
- માહિતી મેળવો: ઉપરોક્ત દર્શાવેલ વેબસાઇટ્સની મુલાકાત લો, વિવિધ અભ્યાસક્રમો અને સંસ્થાઓ વિશે ઊંડાણપૂર્વક માહિતી મેળવો. શક્ય હોય તો સંબંધિત ક્ષેત્રના લોકો સાથે વાત કરો.
- આર્થિક પરિસ્થિતિ: અભ્યાસક્રમની ફી અને ભવિષ્યમાં થનાર ખર્ચને પણ ધ્યાનમાં લો. સરકારી સંસ્થાઓ સામાન્ય રીતે ઓછી ફી માં સારી શિક્ષણ પૂરી પાડે છે.
છેલ્લો શબ્દ
ધોરણ 10 પછીનો નિર્ણય તમારા ભવિષ્યને આકાર આપશે. ઉતાવળ કર્યા વિના, શાંતિથી વિચાર કરીને અને પૂરતી માહિતી મેળવીને યોગ્ય નિર્ણય લો. યાદ રાખો, દરેક અભ્યાસક્રમનું પોતાનું મહત્ત્વ અને ભવિષ્યની તકો હોય છે. તમારી મહેનત અને લગન તમને સફળતા અપાવશે.
તમારા ભવિષ્ય માટે શુભેચ્છાઓ! 😇
